Psychoterapia i farmakoterapia nie wykluczają się wzajemnie, lecz wzmacniają efekt leczenia. Psychoterapia pomaga zrozumieć i zmieniać myśli, emocje oraz zachowania, podczas gdy farmakoterapia reguluje biochemiczne procesy w mózgu.
W miarę postępu w badaniach psychofarmakologicznych zaczęto podkreślać celowość łączenia prowadzenia farmakoterapii i psychoterapii, jako metod równoległego postępowania. Takie zalecenia rekomendowało Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne (APA – American Psychological Association), publikując wytyczne w tym zakresie.
W świetle dostępnych badań łączenie psychoterapii i farmakoterapii okazuje się skuteczne w leczeniu m.in. depresji (bezsenność, obniżony nastrój), zaburzeń lękowych (ataki paniki, fobie, lęk uogólniony), zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD), uzależnień, zaburzeń odżywiania (anoreksja, bulimia), zespołu stresu pourazowego (PTSD), schizofrenii (omamy wzrokowe, słuchowe, urojenia) czy współwystępujących objawów w przebiegu zaburzeń neurorozwojowych (spektrum autyzmu, ADHD), zaburzeń somatyzacyjnych oraz zaburzeń osobowości.
Jakie znaczenie ma wprowadzenie farmakoterapii?
Leki zmniejszając pobudzenie i lęk oraz nasilenie cierpienia poprawiają zdolność uzyskiwania korzyści z psychoterapii. U niektórych pacjentów np. z objawami depresji, zwiększają aktywność co ułatwia korzystanie z psychoterapii i wprowadzanie zmian życiowych. Psychoterapia w połączeniu z farmakoterapią może spowodować usunięcie problemów somatycznych. Dodatkowo wskazuje się na to, że leczenie polegające na łączeniu psychoterapii i farmakoterapii pozwala obniżyć wskaźnik nawrotów choroby.
Leczenie depresji farmakoterapią
Farmakoterapia depresji obejmuje stosowanie leków przeciwdepresyjnych, które pomagają złagodzić objawy depresji poprzez regulację poziomu neuroprzekaźników w mózgu, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina. Najczęściej stosowane grupy leków przeciwdepresyjnych to selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI), trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD), inhibitory monoaminooksydazy (IMAO) oraz leki atypowe. Wybór odpowiedniego leku zależy od indywidualnych cech pacjenta, jego historii choroby, innych stanów zdrowotnych oraz ewentualnych skutków ubocznych. Ważne jest, aby farmakoterapia była prowadzona pod ścisłą kontrolą lekarza psychiatry i regularnie monitorowana w celu dostosowania dawki lub zmiany leku w razie potrzeby. Poza farmakoterapią, psychoterapia, regularna aktywność fizyczna i zdrowy styl życia są równie istotne w leczeniu depresji.
Leczenie zaburzeń lękowych farmakoterapią
Farmakoterapia zaburzeń lękowych opiera się głównie na stosowaniu leków przeciwlękowych, które pomagają zmniejszyć nasilenie objawów lękowych poprzez regulację neuroprzekaźników w mózgu, takich jak GABA (kwas gamma-aminomasłowy) i serotonina. Najczęściej stosowane grupy leków przeciwlękowych leki z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) oraz leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) oraz benzodiazepiny w doraźnym zastosowaniu. Leki z grupy SSRI i SNRI są preferowane w leczeniu zaburzeń lękowych na dłuższą metę ze względu na ich bezpieczeństwo. Oprócz leków, psychoterapia poznawczo-behawioralna oraz terapia EMDR są skutecznymi metodami w leczeniu zaburzeń lękowych.
Czym różni się psychoterapeuta od psychiatry?
Psychoterapeuta oprócz ukończonych studiów wyższych odbywa 4-letnie studia podyplomowe, w trakcie których musi odbyć szereg szkoleń terapeutycznych, staży klinicznych oraz co bardzo istotne powinien przejść również terapię własną. Psychoterapeuta stosuje odpowiednio dobrane techniki i metody psychoterapeutyczne, które muszą być zgodne z protokołem postępowania terapeutycznego. Jego interwencje są później weryfikowane w trakcie superwizji, czyli spotkania z certyfikowanym mentorem terapeutów.
Psychiatra jest to osoba, która ukończyła studia medyczne oraz specjalizację z psychiatrii. Posiada tytuł lekarza. Nie prowadzi psychoterapii. Psychiatra, przede wszystkim stawia diagnozę i ustala sposób leczenia, kiedy konieczna jest farmakoterapia lub zwolnienie lekarskie.
Kiedy psychiatra wystawia L-4?
L-4 to zaświadczenie lekarskie w Polsce, które wystawiane jest przez lekarza, w tym także przez psychiatrę, w przypadku, gdy pacjent jest niezdolny do pracy z powodu choroby. Warunki i przyczyny wystawienia L4 mogą być różne, w tym problemy zdrowia psychicznego, takie jak np. depresja czy zaburzenia lękowe. Decyzja o wystawieniu L-4 zależy od oceny lekarza, która uwzględnia stan zdrowia pacjenta i jego zdolność do pracy.
E-zwolnienie lekarskie od psychiatry jest takim samym jak elektroniczne zwolnienie od innego lekarza. Nie trzeba osobiście dostarczać go pracodawcy lub ZUS, gdyż zostanie automatycznie przesłane na odpowiednie platformy elektroniczne.
Okres zwolnienia lekarskiego L-4 od psychiatry zależy od stanu zdrowia pacjenta i decyzji lekarza. Maksymalnie może trwać 182 dni. Lekarz może wystawić zwolnienie na krótszy okres, na przykład 30 dni, a potem je przedłużać, by nie przekroczyć 182 dni w sumie. Po tym czasie pacjent może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne przez okres od 3 miesięcy do 1 roku.
Jak wygląda pierwsza wizyta u psychiatry?
Podczas pierwszej wizyty, lekarz psychiatra będzie pytał o obecne objawy, które skłoniły pacjenta do wizyty. Warto dokładnie opisać dolegliwości, opowiedzieć o objawach, ich nasileniu oraz częstotliwości. W trakcie rozmowy należy wspomnieć o innych istotnych informacjach, takich jak stosowane leki, wcześniejsze leczenie psychiatryczne, doświadczenia traumatyczne w przeszłości czy historia chorób psychicznych w rodzinie.
Po zebraniu odpowiednich informacji, lekarz psychiatra podejmuje decyzję o dalszych krokach. W zależności od diagnozy, może wystawić zwolnienie L-4, zalecić farmakoterapię (leczenie lekami), terapię psychologiczną (psychoterapię) lub obie formy równocześnie.
Autor: Karolina Borek-Cygan
Umów konsultację psychiatryczną: